Nước Mỹ oằn mình trước những vụ xả súng rúng động, đã đến lúc thay đổi?

Động cơ cho các vụ xả súng là không giống nhau nhưng nỗi đau mà nước Mỹ phải chịu chẳng có gì thay đổi. Trong những tuần gần đây, hàng loạt vụ xả súng xảy ra trên khắp nước Mỹ, trong đó tồi tệ nhất và vụ tấn công trường tiểu học ở Texas làm 21 người thiệt mạng vừa xảy ra vài ngày trước. Hung thủ Salvador Ramos được mô tả là một thiếu niên bất hạnh, nói lắp, nói ngọng, bị các bạn khác bắt nạt và chế giễu, sinh ra trong một gia đình mẹ nghiện ma túy….

Cách đây đúng 10 ngày, hôm 16/5, một thiếu niên ở Buffalo đã nổ súng sát hại 10 người, hầu hết là người da màu. Lần này, hung thủ mắc chứng hoang tưởng chủng tộc. Chỉ 2 ngày sau, một người đàn ông 68 tuổi đã sát hại 1 người, làm bị thương 5 người khác trong một nhà thờ ở California chỉ vì ông ta ghét những người tới từ đảo Đài Loan, Trung Quốc.

Dù động cơ khác nhau nhưng các vụ thảm sát ở Mỹ đều có một điểm chung là vũ khí giết người. Súng là công cụ nguy hiểm, dễ dàng tước đoạt sinh mạng của một người. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ súng rất dễ được mua ở nhiều bang của Mỹ. Những kẻ tấn công không chỉ hiểu điều đó mà còn trang bị cho mình rất kỹ lưỡng khi thực hiện âm mưu.

Tồi tệ hơn, không ít nạn nhân trong các vụ xả súng là trẻ em, vốn chẳng có khả năng tự vệ hay kỹ năng sinh tồn trong tình huống tương tự. Trong đau thương, nhiều người Mỹ đặt câu hỏi rằng liệu các vụ thảm sát có thể ít chết chóc hơn khi những kẻ thủ ác không dễ dàng sở hữu thứ vũ khí đáng sợ này.

Có lẽ, không sai khi mô tả súng là thứ vũ khí của thần chết. Trong những vụ cướp có súng, nạn nhân và cả kẻ cướp đều có nguy cơ bị bắn chết cao hơn. Trong những cuộc cãi vã, mọi việc có thể trở nên tồi tệ nếu "những cái đầu nóng" có súng. Việc tự tử bằng súng cũng thường thành công.

Những con số không biết nói dối. Theo thống kê, cảnh sát ở Anh và xứ Wales chỉ nổ súng bắn chết 2 người trong năm 2021. Tuy nhiên, cảnh sát Mỹ đã nổ súng bắn chết 1.055 người. Lý do chính của sự chênh lệch này không phải cảnh sát Anh hiền hay ít phân biệt chủng tộc hơn mà do môi trường làm việc thường xuyên phải đối mặt với súng của cảnh sát Mỹ.

Hầu hết những người bị cảnh sát Mỹ bắn chết đều có vũ trang. Cũng có những trường hợp bị bắn hạ khi cảnh sát nhầm tưởng họ có súng. Sự phổ dụng của thứ vũ khí chết người này cũng là lý do chính khiến tỷ lệ giết người ở Mỹ cao gấp 4 hoặc 5 lần so với các nước giàu có điển hình khác.

Theo một thống kê, người Mỹ sở hữu khoảng 400 triệu khẩu súng. Nếu đem ra chia đều, mỗi gia đình ở Mỹ sẽ sở hữu 5 tới 6 khẩu. Vào năm 2020, có 45.000 người Mỹ chết vì các vết thương liên quan đến súng. Giờ đây, số trẻ em chết vì súng nhiều hơn số trẻ em tử vong vì tai nạn ô tô.

Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, sở hữu một khẩu súng là vô cùng khó khăn. Nông dân có thể cần chúng để xua đuổi thú dữ, thợ săn và những người có sở thích với súng có thể dùng giải trí. Tuy nhiên, mỗi khẩu súng đều phải được cấp phép và đăng ký. Các chủ sở hữu cũng cần vượt qua các bài kiểm tra nghiêm ngặt và kéo dài, nhằm đảm bảo không ai có thể mua súng khi đang trong cơn thịnh nộ.

Ngoài ra, không có lý do chính đáng nào để dân thường được phép một khẩu súng có khả năng bắn nhanh với những băng đạn lớn đến mức họ có thể giết chết cả một phòng đầy người trước khi tiến hành nạp đạn lần tiếp theo.

Tuy nhiên, việc kiểm soát súng đạn ở Mỹ có vẻ đang rất gây tranh cãi. Tu chính án thứ 2 đảm bảo quyền sở hữu vũ khí và Hiệp hội Súng trường Quốc gia Mỹ thúc đẩy cách giải thích theo hướng tối đa các quyền mà Hiến pháp quy định. Thậm chí, ngay cả các chính trị gia cũng ngại "đụng chạm" tới quyền sở hữu súng của người Mỹ.

Chính bởi lẽ đó, ở Texas, thanh niên 21 tuổi có thể mang súng mà không cần trải qua đào tạo hoặc giấy phép sử dụng. Trớ trêu, việc đi cắt tóc hay nuôi chó lại cần giấy phép. Cũng ở Texas, một thanh niên 18 tuổi có thể mua súng nếu họ đến từ một gia đình có bạo lực (để tự vệ khi bị người thân bạo hành". Các cơ quan công quyền ở đây bị cấm thi hành các biện pháp hạn chế súng đạn theo luật liên bang mới.

Ramos, hung thủ vụ thảm sát trường tiểu học, đã mua được một loạt vũ khí chỉ vài ngày sau sinh nhật 18 tuổi. Anh ta sát hại bà của mình trước khi đến trường tiểu học ở địa phương, gây ra cái chết của gần 20 trẻ em và 2 giáo viên.

Đây không phải điều mà hầu hết người Mỹ muốn thấy. Hiện tại, ngày càng nhiều người ủng hộ các biện pháp hạn chế cơ bản, chẳng hạn như từ chối bán vũ khí cho bệnh nhân tâm thần, tạo cơ sở dữ liệu để theo dõi tất cả các vụ mua bán súng và cấm vũ khí tấn công cùng các loại băng đạng lớn.

Quốc hội Mỹ khó có thể đưa thành luật các quy định về kiểm soát súng đạn bởi sự chia rẽ sâu sắc giữa người Dân chủ và Cộng hòa trong vấn đề này. Chính vì thế, các thành phố và tiểu bang càn vào quốc để đưa ra quy định của riêng mình. Cử tri cũng nên dùng lá phiếu của mình để bầu cho những chính trị gia ủng hộ việc cấp phép sử dụng súng đạn nghiêm ngặt như việc cấp phép lái xe.